Monday, December 7, 2015

Ratu Gede Mecaling dalam Lontar Dukuh Jumpungan




Kisah Nusa Penida secara ekpliset terangkum dalam ”Lontar Dukuh Jumpungan”, dengan ukuran panjang  40 Cm, lebar 3,5 Cm,  jumlah lontar : 19 lembar, asal lontar  dari  Grya Banjar, Buleleng yang disalin Oleh  A. A. Ngr. K. Suweda. Terjemahan bebasnya sebagai berikut:
          Diawali dengan ”Om Awighnamastu”, dengan menceriterakan kisah Bhagawan Kandana, yang berasal dari kompyang I Renggan namanya I Dukuh Jumpungan memiliki istri bernama  Ni Puri. I Dukuh Jumpungan membuat saluran air loloan di Panida, beserta pengikut-pengikut yang lainnya mencari tempat masing-masing untuk melangsungkan kehidupannya. I Gotra memohon kepada para Dewa agar bukit Byah selalu berada dalam keselamatan dan tempat itu menjadi angker. Permohonan tersebut mendapat Restu dari Ratu Gede Mecaling, dengan syarat bahwa setian melakukan upakara di Besakih Tolangkir dan desa-desa, di kahyangan kabuyutan, itu wajib I Macaling menciptakan keharmonisan, termasuk kehidupan manusa. Jika hal tersebut dilanggar maka akan mendapatkan malapetaka.  
           Dalam keberadaannya di Nusa Penida dianughrahi pengikut, seperti;  buta kala dengen, dan beribu-ribu pakoti koti jenis paran butan kalanya. Inilah pada awalnya bahwa;  I Ratu Gde ring Pehed, Bhatara Gde tekaning Jro Macaling. Jro Gde Macaling yang menyebabkan Nusa Penida menjadi angker. Selanjutnya untuk menjaga keharmonisan Nusa Penida, hendaknya segala upakara jangan dilupakan, terutama yang ditujukan kepada para Butakala, yang disebut dalam pangastawa ma:
I Bubam Plawam Kramatyam, Cakuplang Cakupling, sakweh Mutkalub Prasinglar mamadamu, 3, . Mangde kita wus wruha ring titah I Macaling mwang polahnya, iki pidartanya, aja sira ima ima, ring katatwanya, tucapa Jro Gde Macaling, tkaning sasib kalima, lunga mareng nagara Badung, jumujug ring tpi siring Sanur inwang kikisiking jagat Intaran, miring dening buta kabeh, maka ngaran I Papak cmeng, I Bodel  Basang, I Bukjikji tamah, Sang Kulika, mwang I Susu Lambih, I Clepuk, Buta Wilis, I Buta Masoca Tunggal, I Buta Antu Tunggal, I Kaimisaya nadah bol. Mwah IKala Api, I Kala Sliwah Bang, Ireng mwah I Ptak, Wili, I Kala Ngabar Ngabar, brintik awaknya, injak pupu, I kala Laweyan, Sang Anja Anja, I Kala Tangan Tangan, ika i juru rampak, I Kala Tadah Rah, Sang Kala Cakra Bumi, Sang Kala Pasupati Bumi, sang Kala Pasupati sastra, I Kala Byah, Sang Kala Lingkwan, Kala Ngiring, Kala Katmu, Sang Kala Puma Idep, Sang Kala Undur Undur. Sang Kala Myang, demikian dijelaskaskan oleh  Ratu Gde, Bhatara Gde, Jro Gde Macaling.
          Diharapkan semua pengikut atau yang datang ke Nusa Penida menyesuaikan diri dengan situasi di Nusa Penida, yang disebut dengan Pamatuh dengan pangastawa ma;
Om, Kita pamatuh tken I Macaling kala dewa sawadwana patuhkala sirep Bhatara di Nusa, kabeh pada siep.
Puniki mantrane Ki Dukuh Jumpungan, sing tka pada patuh, 3. Ikas akna pamatuh iki. sapanta lakune mwang alas angker,dengan upakaranya;  toya mwadah sibuh cmeng, samsam don tibah, bras kuning, sira take ider kiwa ing, 3, ma, Om kala sirep, pamatuh idewa di bukit Byah, Icang kala lingkung sing tka pada patuh ring awak sariranku, karang aeng pada patuh. Iti pamatuh, sa, ayam saliwah. Yan umah angker, karang angker, sa, toya siratang ider kiwa, ma,  Om dungga maya-maya aku Sanghyang Maya, malindon aku ring kuwa, raksanaku tan katon, anunggang aku jaran badeng, angon ingon aku ambabi, aran aku Ni Marunggi, aku pangawak Dewane di Dalem, aku sakti, somah ku I Rangu pyanak Dewane di Puseh, mewasta I Prajeng, sing kapapag bya galang, Dewane di Dalem, sing kapapag bya galang, Dewane di Puseh ring awak sariranku sing tka pada leleng bungeng, tan pangucap. Puniki kompyang I Renggan istri kakung, ring alaning alis wayahnya istri kakung ring dada, ajine I Tenggan ring labung, tngen, I Ringgan ring kiwa, I Gotra ring ulun ati, I Tole ring nabi. Dewane di Jungutbatu ring iwadwara, Dewane di sanggah wastan dane ida istri mawasta Ni Wnas, Bhatara Guru Ida Citra wastan dane, gurun Bhatara, Bhatara Kandi wastan dane, ida istri Ni Sandi wastan dane, puniki kayangan I Citra nunas dewasa tken Bhatara Kandi. Punika aturan danene ayam putih ayungan, atur ing kompyang ida, atur ing I Dewa Bhatara Kandi Loka, ida mamaca manusa pada, gni rawana akeh aran ipun, masanding tali wangke
Mantram berikutnya, untuk menjaga keharmonisan adalah; 0m Nilarung gtih matmahan dadi macan, Ni Misawadana ari ari matmahan dadi  babarong, Ni Woksirsa bayuning celenge. Siratakna sareng ring toyane, ring sibuh cmenge, raris siratang ring pempatan agung, punika panglepas Bhatara Kandi, istri kakung pamargine, matas ring yeh kwa, sasantun jinah gung arta, 199. Malih, ma, Om gtih aroga banyeh, matmahan dadi mong, Ni Guyang yeh nyom, mantra mandadi asu, Ni Lenda baya bayangan, mantra anrati kaak aak dadi wong dolotog, matmahan dadi uled. I Gunasunda, I Jaranguyang, I Leyak pamopokan, babai jajieg, jugel, bungkal, aja ko wani ring aku, lunga muksah, saparanmu, yan ngong tka pendag ku tka nembah tka aku, apan aku gurunmu sira ta duluranira kabeh ngraksa awaking isaka, guruning Calonarang, sapanku nilah, ingsun wruh ring sira rencang I Lendi, Ki Gandi, Ni Garum, Ni Guyang, Ni Misawadana, sida kawruhan den ku, sapa gawenya rumiring kira kira ginawe desti, ganawe bayani, nara mangsa, sapradoking uni wruha ku ring mula tatwa nira, eka andaluh I Parna desti guna, kembang, leyak I Purin papangan, tri ring ukir manadi rangda, sida aku wruha den ku ngulani tatwa adnyana sandi, lah hi aku pundu punduten aswami, po, 3, gni alutan ring raganta kabeh. Winilehin walulang midring panaranganya, tri ring ukir mandadi ptang dasa sida aku wruha denku mulani, tatwa adnyana ku amaya lah aku punduten, eh swabawanmu, poma, 3. Sa, gni alutan ring raganta kabeh swarga jalan mumuh nilahpa. Iti kaputusan I Calonarang ne ring raganta mawisesa dahat, kawruhakna denta kabeh, ring raganta, swarga umah kilape, ditu ada dwara wsi agung aluhur, sami tinatahan mas. Sanghyang Pangundang Leyak magnah di dasarmunyine, adannyane I Mantra Mas, malih Sanghyang Pangimpes Leyak magnah di muncuk rambute, adan nyai ne manyleping ne maadan I Gunasunda, magnah di dasar kawahe, ya mahadan I Nyenghil, sing pupul punah, magnah di pangantungan matane ya mangadakang kamangmang, ya dadi leyak mtu aloning atine, I Surupa adan nyane, magnah ring gajih, mahadan ngagan ptak, dalem nyane di pagantungan papusuhane, madan I Baburuga. I Balelor ing Bale madan I Kukuldungkul, awake dewek madan I Lembana, ya pada sakti lwih wisesa, susupan dewa ring durga, ring tngahing sarira mawor bayu, munyin nyane heng, yan tka ring taneng bayu ika, munyin nyane rerep, mdal bayune, munyin nyane pek, mulih bayune, munyin nyane yak, sami munyin pangijeng adan jlemane mwani I Mangku Sabyan adane, luh I Mangku Sudi, adan atmane mwani I Rina, adan atmane luh I Wati. Lyan ucapan bunine samton danene I Gusti sane polih yasa ring alas camarane kalugrahan antuk Ida Padanda Dwijendra sang mredihaken sawatek brahmana wangsane ring Bali kauwus antuk ida Bhatra ring Dalem sari ida  Bhatara ring Puseh, nganugrahani I Gusti sareng samtone sami mraga buta raja, magnahe malukat ring pura Rambutsiwi. Iki samtonan I Gusti sane pinih duur, I Gusti Ngurah Tangkeb Langit, papatih dane, nga, sang buta tanggara, sang buta swasti, sang buta swajnya, anne I Gusti Made Jlawung, papatih dane, sang buta prajapati, sang buta bisana, I Gusti Nyoman Pangadangan, papatih dane, ngam sang buta grebwang, sang buta lisah, sang buta sundung, sang buta sodara, mwang anne I Gusti Luh Darani, papatih dane, sang buta ayu ngamban nginte.
           Pangastawa berikutnya ma, adalah: Om wretym, 3, swatem, 3, kawalayern, 3, drebih, hrang hrang, 3, Ang kayek, 3, Sri gem, 3, tatyeng, 3, mahakyam pwa teng karam, Ih, 3, Uh, 3, Ab, 3, . Iti pamatuh tke I Macaling. 0m pamatuh tkan I Macaling, kalah dewa sawadwane pauh, kala sirep, dewa di Nusa kabeh pada sirep, apan aku mantran I Dukuh Jumpungan, aku angadakan Bhatara Guru, sing tkan pada patuh ring awak sariranku tka patuh, 3,. Pamatuh tkaning I Macaling. ma, 0m tka Dewa Ayu Gde Mas Mule I macaling, Gde I Macaling dewa sawadwane patuh, kra sirep Bhatarane di Nusa kabeh pada sirep, ini mantranya Dukuh Jumpungan, sing tka pada sirep, pada patuh tka patuh, 3, . Mapatuh ring I Macaling Om pamatuh durga maya  aku katon arahku anunggang jaran badeng, apan aku Sanghyang maya, mayam doh aku ring gwa, muksa aku tan katon, anunggang jaran badeng, ingon ingon, i rare angon, aku ambabanang kalimutan saijatanku, aranku I Marunggi, aku sakti tan katungkulan, somah aku Sirep, pyanak dewane di Dalem aranku, I Maranggi, putun dewane di Puseh, I mrajing, wastan dane, sing kapapag bragala dewane di Puseh, ring awak sariranku, tka lengleng bungeng, tan pangucap. Puseh ring nabi, dalem ring pupusuh. Pamatuh tken I Macaling, 0m, sang mayadanawa mangkin yang yang manugrahi hde mangugunin pakarangan akune, tan wnang sang mayadanawa mawisesa, aja aja ta sira mangugunin pakaranganku mene, arane sang mayadanawa, I Dewa Mayadanawa, aja sira mangugunin pakarangankune, apan pakarangan jrone sampun telas, lah, poma, 3. Dewaratu poh jenggi, I dewa ngraksa upas, hde manglaranin, ring anak sariranku, dewa ratu dewa  Ulam agung, Idewa ngraksa upas, hda manglaranin aku, poma, kedep asih mandi mantranku. Pamatuh I Maling, sa, Clibingkah ring setrane, iti rarajahanya, Wang, Pang, I A tanem ring tanahe.
Om pratya pratyamsatatutyem, baskantu surya prajatu, teka rasta sapteng karem, surya wisesa manggalyem, jaya baskara wastawa, pranityonnyana bawah, sakweh wisesanyam mindah nggalam, mapadyam Uh Ah, mungsyang raja gipatyam. Apang kanten I Macaling,  ma, Ih, Sinarwretengga mas skar mas, aja winata, aja ko sangidan, apan aku Bhatara Sakti Gwa Lalawah tka wruh akung ingkup, dilah padankune, mu rerep, 3, 0m wretyem, 3, Hrang hring, 3, Ang kayek, Sri gem, tatwang, 3, mahakyem, pawateng karam, Tb, 3, Uh, 3, Ang, 3. Iki sastra utama, yen ana gring grubug kne ctik, katawar denya, kna desti, dènya, mwang babai denya, pjah, sa, lontar iki rajahanya, (                   ) iki suratnya, iki swaranya, Ang Ah, Om, Tlam, Ung, Tyam  
Syang, 3,  amatuh tken I Macaling.

           Om pamatuh tkan I Macaling, sing tka pada patuh, Om durgayaksa kangin patuh, kauh patuh, klod patuh, kaja patuh, tka patuh 3. Iki truna kroda, makuweh plakonnya, kala grug, alas arker alah dennya, pasih gentuh puma dennya, ngastawa dewane ring
samudra asih lugraha dennya, sa, sabuk kasa mrajah kaya iki.   sastranya,   (         )  Om karatna,  karemastu  sagara  ro   rodra ruh panyem jaladi yeka, stawasanyam ahyam, 3, sindung ryat, 3, ha ha, 3, uhuwam dram yam, samudrawah, runyam, palaksoda, samudra dada swastawam. Iti tngeran wong wisaya ngleyak mangda wruh sira ring wong wisamanya, wong ika undangan kalaning wngi. ma, Ih sweng mas, tungtung ro mamuputang pancing sandireka sira maka guruning leyak wise  se sakti semwa kasumeru babatane dening gandarwa pangambaktyaning leyak, wisesa, aruma den jajawaning leyak kabeh, tka ingkup rawuh, 3, heham, 3, udep, 3, Ang Ah. Jnek. Kawisesan. sa, mkek angkyan, ma, Sanghyang Luket gni saparenja ngrahang pwara tan katon, ikang rat, mwang kita, dening kang leyak, kabeh, rehnya ambek, angkyan idepang I Calonarang, mawak gleng dening man batise, talinin, tatlayahe stem kawuh, 3, talin le kawahe walulang hut prakut kahap, 3, . Pamatuh I Macaling, tirta muncuk dapdap, 3, skar pucuk, 1, amed dening tri datu, 3, ileh, we mawadah sibuh cmeng tahap, ma, Om gtih angroga dadi nyag, pjah sira ring banyu, dadi iba nyag, sah dadi nanah, dadi tai, dadi wuyuh, mtu larane aja nu, tka muksah, ilang, tka waras lara wignane, si anu, lah, poma, 3.
Seperti itu yang harus dilakukan jika menginginkan keadaan manusia selalu dalam suatu harmonis di dunia ini. Agar tetap melaksanakan bakti kepada para Dewa dan hormat kepada Butakala. Jika ada binatang peliharaan, seperti: Sapi, kerbau yang terkena penyakit, dapat diberikan obat melalui mantram. Om sira Mayadanawa, sira konya manguwagin pakarangan, gring, kami ne tan tnang sira Mayadanawa ngrubuh ingaran  danir desa Mayadanawa makon mangugunin jrone sampi, kbo,  dan celeng. (Ki Buyut/ww).

No comments:

Post a Comment